WIE VIA DE BRUGSTRAAT HET CENTRUM VAN SWALMEN NADERT ZIET OP DE BRUG OVER DE SWALM HET BEELD VAN JOHANNES VAN NEPOMUK STAAN, DE BELANGRIJKSTE BRUGHEILIGE VAN WEST-EUROPA. SINDS HET CENTRUM VAN SWALMEN EEN GROOT AANTAL JAREN GELEDEN EEN INGRIJPENDE HERONTWIKKELING ONDERGING, HEEFT VOOR MIJ DE VINGER DIE NEPOMUK VOOR DE MOND HOUDT EEN NIEUWE BETEKENIS. NEPOMUK WIL DE MENSEN DIE HET CENTRUM BEZOEKEN WAARSCHUWEN: “VERTEL VOORAL NIEMAND OVER WAT JE IN HARTJE SWALMEN HEBT GEZIEN”.
Sorry voor die mensen die ik nu beledig, maar voor mij is deze dorpsontwikkeling volledig mislukt. In plaats van Swalmen een nieuw hart te geven, heeft men het hart er uitgerukt met twee grote open (parkeer)ruimten en een aantal winkelpanden waarvan een groot deel, door overschatting van de groei van Swalmen destijds, nu leeg staat.
Natuurlijk dienen oude onbewoonbare kernen te worden gemoderniseerd. Maar een klein beetje inzicht in moderne stedenbouw, zou daarbij wel helpen. Ik wil absoluut niet de indruk wekken dat vroeger alles beter was, en ook ik hecht aan voortgang en ontwikkeling, maar het gebied waar ik met zoveel warmte en vriendschap ben opgegroeid, had in mijn ogen een sfeervoller en aantrekkelijker lot verdiend.
De Fuu, ’t Straotje, de Mortel, zijn de plaatsen die een centrale plaats innamen in mijn jeugd. De Mortel was onze voetbal- en wielerarena, maar daarover een andere keer meer.
In dit artikel wandel ik graag met jullie door de straatjes en steegjes van de voormalige kern, waarvan ik helaas niet meer alle straatnamen weet. Bijvoorbeeld de straat tussen de meubelzaak van Leppers en Pietje vanne Sjoester, waar je richting de Swalm liep, met links voorbij Leppers de grote tuin van Slabbers, duivenvrienden van mijn vader. Rechts achter De Sjoester woonde Geurts, waarvan zoon Guillaume tot onze vriendengroep behoorde. ‘Rondjom de Sjoester’ was voor ons het looprondje waar we menige strijd om wie de snelste was uitvochten. Winnaars waren veelal Huub Evers en Luc Beulen (zoon van de kleermaker, onze buurman die later verhuisde naar de Markt). en Sef Evers, helaas veel te vroeg overleden.
Ik ben geboren in dat grijze huisje dat stond op de plaats waar de uitbreiding van de voormalige boekhandel Huismans is gerealiseerd. Het was de tijd dat we de uitslagen van de Tour de France nog in spanning volgden via een bulletin dat Huismans aan het einde van de dag achter het winkelraam plakte. Tegenover ons Elektro Evers op de hoek met de St. Janstraat, het straatje waar we speelden: voetbal, atletiek, fietsen en voor het winkelraam keuvelend onze avonden vulden.
Schuin tegenover ons De Fuu; toen ik heel jong was nog de melkfabriek. s’ Morgens werd ik gewekt door de muziek van kletterende melktuiten bij het laden en lossen van de boerenkarren. Enkele uren later kwamen de melkboeren als Levels van de Rijksweg en ook onze buurt had haar eigen melkboer Peters. Hij woonde in het dalletje naar de Naborch langs de spoorlijn voorbij de Papierfabriek Van Houtum. Ik herinner me zijn altijd vriendelijke uitstraling wanneer hij met paard en kar met zijn losse melk van huis tot huis trok. De melkfabriek waarvan op een dag het geluid verstilde, de karren wegbleven en de melkboer met motorkarretje volgeladen met kratten liter flessen langs de deuren ging en vertelde dat hij voortaan werd beleverd door de grote zuivelfabriek in Roermond.
De melkfabriek bleef De Fuu, maar werd jeugdsociëteit en gemeenschapshuis. De Fuu, ik vond het een stijlvol gebouw, dominant aanwezig in het straatbeeld. Het hoge bordes waar de karren voorreden bleef, er kwam enkel een balustrade om ongelukken te voorkomen. Het pand kreeg enige aanpassingen met o.a. de bouw van een achterzaal voor feesten, muziekoptredens en dansgelegenheden. De zaal waar ik dansen leerde onder leiding van Pietje Moors uit Roermond en op de muziek van krakende grammofoonplaten. Foxtrot, wals en chachacha waarbij ik als zestienjarige voor het eerst mocht dromen in de armen van meisjes. Spannend die loop naar de overkant waar de meisjes zaten en dan die buiging, angstig dat ze ook ‘nee’ konden zeggen. Innemende verlegenheid in de ogen van ontluikende jongens.
Op de bovenverdieping werden o.a. bijeenkomsten gehouden van de studentenclub, twee aparte verenigingen voor zowel jongens als meisjes. Daar speelde ik mijn eerste gitaarakkoorden. Liedjes van mijn favoriet Boudewijn de Groot. Ik voelde me artiest en schreef zelf teksten. De meisjes op de banken tegenover me gniffelden en grinnikten om zoveel muzikaal onbenul.
De Fuu waar in het weekend aankomende bands optraden. In vergadernotulen van de band Rowwen Hèze tekende notulist Theo Joosten op dat de band een optreden had geboekt in de Fuu in Swalmen. De opkomst was overweldigend, zo goed dat het in de overvolle zaal nauwelijks mogelijk was je sigaret te roken zonder de kleding van een ander te raken. Want roken deden we allemaal, waardoor het zicht op het podium werd weggenomen door een dikke ondoordringbare grijze rookwolk.
De Fuu; ik was al uit Swalmen vertrokken toen ergens rond 1991 de slopershamer het huis voor de jeugd onderuithaalde. Echter die bijzondere herinneringen die ik koester daar kan geen slopershamer iets aan stukmaken.
Met de Fuu verdween ook ‘t Sjraotje, de St Janstraat waarvan de naam het enige herkenbare is dat bleef. Het was de straat langs de achtertuinen van de Marktstraat en de straat van Piet de Sjioester, de weg die aan het einde afboog naar de Markt en rechtdoor ging als pad dat eindigde langs de oevers van de Swalm. Iedere maandag ging mijn moeder met de druipende wasmand op de kruiwagen naar de Swalm om het overtollige zeepsop uit te spoelen. Ik bleef angstig thuis achter bang dat ze, voorovergebogen bij het uitspoelen van de was, in het snelstromende water viel en werd meegesleurd. Ik was altijd weer erg opgelucht wanneer ik de kruiwagen met daarachter een vermoeide moeder zag terugkeren.
